De eerste stap bij ontwikkeling en verandering is altijd mindfulness
De eerste stap bij iedere ontwikkeling of verandering is mindfulness. Wakkerheid, opmerkzaamheid zijn voor wat er gebeurt in het moment – om je heen, maar zeker ook in jezelf. Ook bij het ontwikkelen van zelfacceptatie, zelfcompassie en zelfzorg. Want alleen als we alert zijn op onze ervaringen en hun impact op onszelf, kunnen we er iets mee doen.
Daarom is mindfulness is één van de drie pijlers van zelfcompassie. In de Mindful Zelfcompassietraining beginnen alle oefeningen hiermee. Hieronder ga ik wat uitgebreider in op deze eerste stap, met voorbeelden.
Mindlessness: automatisch gedrag
Zonder mindfulness – als we ‘mindless’ door het leven gaan – reageren we automatisch op alles wat er op ons afkomt. We zijn ons er niet van bewust.
Bijvoorbeeld:
- We kopen nutteloze producten die we in reclames hebben gezien;
- In gezelschap drinken of eten we meer dan goed voor ons is;
- Als er iets naars is gebeurd, gaan we erover piekeren.
Ons automatische gedrag wordt aangestuurd door ons on(der)bewuste. We zijn geprogrammeerd om heel veel dingen volkomen onbewust te doen, zoals ademhalen, lopen en autorijden. Deze routines zijn heel handig; stel je voor dat je altijd bewust adem zou moeten halen! Gelukkig hoeven we onze aandacht hier niet op te richten. Zo kunnen we bijvoorbeeld tijdens het lopen of autorijden ook nog een gesprek voeren.
Als automatisch gedrag niet gewenst is …
Stel dat we dit automatische gedrag eigenlijk niet meer willen? Eigenlijk is dit al mindfulness: we worden wakker, we ontdekken iets over ons gedrag. Maar dat is achteraf; uiteindelijk willen we ons gedrag veranderen en dat kan alleen als we alert en opmerkzaam worden op het moment zelf.
Een wig van mindfulness tussen gebeurtenis en gedrag
Stel dat we bij bovenstaande voorbeelden alert zouden zijn en een pauze zouden inlassen tussen gebeurtenis en gedrag, wat zou er dan kunnen gebeuren?
1. We kopen nutteloze producten die we in reclames hebben gezien
Gebeurtenis
In de (web-)winkel is er een (onbewuste) flashback naar reclames die ons vertellen dat we gelukkig(er) zouden zijn als we product X zouden kopen.
Mindfulness
We merken de trigger op – de neiging om het te gaan kopen. We stoppen en reflecteren hierop: hebben we het product nodig? Worden we er inderdaad gelukkig(er) van als we dit hebben?
Gedrag
Er zal per keer een verschillende uitkomst zijn. Misschien hebben we het inderdaad nodig, misschien niet. Het kan ook zijn dat we ontdekken dat we eigenlijk niet op zoek waren naar dit product, maar naar troost. We ontdekken dat we verdrietig zijn of ons eenzaam voelen en dat we dit gevoel probeerden te onderdrukken door te shoppen. Wellicht gaan we nu iets anders doen, bijvoorbeeld een vriend(in) bellen.
2. In gezelschap drinken of eten we meer dan goed voor ons is
Gebeurtenis
Het is gezellig op het feestje (of in de kroeg, of tijdens het dineetje). Er worden steeds meer drankjes gehaald en iedereen doet mee.
Mindfulness
Je merkt weerstand en ongemak in jezelf op. Je stopt (gaat misschien even naar de wc om tot jezelf te komen) en reflecteert hierop: is dit wat ik wil? Doe ik mee met de groep om geen ‘party pooper’ te zijn, ten koste van mezelf?
Gedrag
Er zal per keer een verschillende uitkomst zijn. Weet in ieder geval dat wij allemaal een sterke neiging hebben om ons aan te passen aan de groep, ook als dat ten koste gaat van onze eigen wil, gezondheid en welzijn. Dit aanpassingsgedrag is diep geworteld in ons onderbewuste en kan ons veel schade doen. Het kan heel onveilig voelen om je niet aan te passen; vaak zal echter blijken dat er helemaal niets naars gebeurt als je trouw bent aan jezelf. Geef aandacht aan je ongemak en je angst en wie weet, durf je het experiment aan om iets anders te vragen!
3. Als er iets naars is gebeurd, gaan we erover piekeren
Gebeurtenis
Iemand heeft iets tegen je gezegd, waardoor je je afgewezen of onmachtig voelt.
Mindfulness
Je merkt onzekerheid, angst of boosheid in jezelf. Je stopt (gaat misschien even naar de wc om tot jezelf te komen) en reflecteert hierop. Wat gebeurde er? Wat gebeurde er in mij direct hierna:
- Welke gedachten komen er voorbij?
- Welke emoties zijn er?
- Wat voel ik in mijn lichaam? (denk aan buikpijn, spierspanning, veel of juist heel weinig energie, etc.)
Gedrag
Er zal per keer een verschillende uitkomst zijn. Doordat je ruimte hebt gemaakt voor jouw interne reacties en doordat je bereid bent om de pijn te voelen, krijg je meer ruimte en vrijheid in je gedrag. Misschien ga je voor jezelf zorgen, misschien ga je aan die persoon vragen wat hij bedoelde en/of vertel je wat het met je deed. Misschien is er nog een heel andere mogelijkheid, afhankelijk van jouw specifieke situatie en gevoelens.
‘Feel it and you heal it’
We vluchten vaak weg van de pijn in ons lichaam en hart, door in ons hoofd te gaan zitten. Denken lijkt minder pijn te doen dan voelen, zelfs als het heel venijnige zelfkritiek is die maar in je hoofd blijft rondgaan. De weg uit de pijn blijkt echter toch te zijn om terug te gaan naar de pijn. Voel het, stel je ervoor open. Dan wordt vaak snel duidelijk wat het precies is wat zo’n pijn doet. En dan kun je gericht voor jezelf gaan zorgen.
Mindfulness is stap 1 in de zelfcompassietraining
In de voorbeelden hierboven zie je niet alleen dat we met mindfulness wakker worden en onze automatismen opmerken; we zien ook dat ons automatische gedrag wordt gedreven door onbewuste pijn en verlangens. Deze onbewuste neigingen maken dat we dingen doen die we niet willen en die ons niet vooruit helpen in het leven.
In de zelfcompassietraining worden we ons hier niet alleen van bewust, we ontwikkelen ook vaardigheden om onszelf te ondersteunen en te helpen om positieve stappen te zetten.
klik hier om verder te lezen over de drie pijlers van zelfcompassie
Mindfulness is altijd de eerste stap
Niet alleen bij zelfcompassie. Het begint met opmerken dat er iets schuurt, dat je ergens ontevreden over bent en dat je iets in/aan jezelf wilt veranderen, zodat je gezonder en tevredener door het leven kunt wandelen. Ben jij zoiets op het spoor en heb je de wens om vrijer te leven, minder stress te ervaren en meer van je leven te genieten? Neem dan contact met mij op zodat we samen kunnen onderzoeken welke werkwijze bij jou past en hoe ik je daarbij kan ondersteunen.
